Τα Κράβαρα, ή Κραβαροχώρια (Άνω και Κάτω) λέγονται και Μπουλιαροχώρια. Αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της επαρχίας διότι καταλαμβάνουν το κέντρο της, μεταξύ των Βλαχοχωριών προς Βορρά και των Βενετοχωριών προς Νότο.
Της ονομασίας τους προτάσσεται η λέξη Κράβαρα που είναι συνυφασμένη με άγρια περιοχή γιομάτη κοτρόνια και γκρεμούς. Από πού προήλθε η λέξη Κράβαρα κανένας δεν είναι βέβαιος, διότι όσες ετυμολογίες είδαν το φως της δημοσιότητας μέχρι σήμερα, δεν δίνουν πειστική απάντηση. Ούτε και με τη λέξη Κράβαρα νοούμε συλλήβδην όλη την επαρχία Ναυπακτίας, διότι αυτό δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Από τις διοικητικές διαιρέσεις φαίνεται ξεκάθαρα ότι το νότιο μέρος της Ναυπακτίας ήταν το Ναυπακτοβενέτικο και το βόρειο, αμέσως μετά το Βενετικό, τα κοτρόνια και οι γκρεμοί τα Κράβαρα. Παρά ταύτα ο γνωστός Ναυπάκτιος Λογοτέχνης Θέμος Αναστασιάδης-Νόβας στις «περιπλανήσεις» του μας είπε για την τραχιά αυτή περιοχή ότι «εκεί πάνω απαντιέται η φτώχεια με τη λεβεντιά, η σκλαβιά με την επανάσταση, η ελευθερία με το μπαρούτι και το θυμάρι,το δράμα με τοέπος».
Για την ονομασία Κράβαρα υπάρχουν πολλές εκδοχές. Μερικοί υποστηρίζουν ότι προέρχεται από τη Σλαβική λέξη Κράβαρι, που σημαίνει γελαδότοπος. Ο τόπος όμως δεν είναι κατάλληλος για διατροφή αγελάδων, ούτε το όνομα Κράβαρα αναφέρεται στην ιστορία μετά την επιδρομή Σλάβων επί Βυζαντινής αυτοκρατορίας, ούτε επί Τουρκοκρατίας. Άλλοι ισχυρίζονται ότι το όνομα το πήρε από τους κατοίκους της. Αυτοί ήταν εξαίρετοι πολεμιστές και στις συγκρούσεις τους με τους Τούρκους φώναζαν μεταξύ τους: «στην κάρα βαρείτε», οπότε μετά τη συγκοπή του α της λέξης κάρα το «Κάρα βαρείτε» έγινε «Κραβαρίται». Υπάρχουν και άλλες εκδοχές, όπως ότι το Κράβαρα είναι παραφθορά της λέξης «Ακρώρειαι» (βουνοκορφές) σε «Κράκουρα» και στη συνέχεια Κράβαρα.
Πάντως, το όνομα Κράβαρα και Κραβαρίτης, που τείνει να εξαφανιστεί, πρέπει να θεωρείται τίτλος τιμής και ιστορικής μνήμης. Ανάμεσα στα ψηλά και τα απόκρημνα βουνά των Κραβάρων γεννήθηκε και θέριεψε η ιδέα της λευτεριάς με την ανάπτυξη της κλεφτουριάς από τα περήφανα Ελληνόπουλα που δεν μπορούσαν ν' αντέξουν τη σκλαβιά είτε των Ρωμαίων, είτε των Φράγκων, είτε των Βενετών, είτε των Τούρκων, είτε των άλλων κατά καιρούς κατακτητών της Ναυπάκτου και της επαρχίας.
Τα Κραβαροχώρια είναι γνωστά και ως Μπουλιαροχώρια. Χωριά δηλαδή από τα οποία ξεκινούσαν οι πλανήτες Μπουλιαραίοι πού έκαναν δουλειές του ποδαριού (φωτογράφοι, ζητιάνοι, μικροπωλητές, εμπειρικοί γιατροί, ξορκιστές κ.λπ) και κάλυπταν όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά έφταναν μέχρι το εξωτερικό. Οι Μπουλιαραίοι, όπως και οι Βλάχοι χρησιμοποιούσαν συνθηματική γλώσσα, τα μπουλιάρικα, για να μπορούν να συνεννοηθούν μεταξύ τους για τις επαγγελματικές και λοιπές ανάγκες τους. Η γλώσσα τους ήταν μίγμα από άλλες συνθηματικές γλώσσες διαφόρων διαμερισμάτων της χώρας μας, ρουμάνικα, σέρβικα, τούρκικα κ.λπ όπου ταξίδευαν για καλύτερη τύχη. Προεπαναστατικά αλλά και μετεπαναστατικά στα Κράβαρα υπάγονταν και μερικά χωριά που σήμερα ανήκουν σε όμορες επαρχίες των Νομών Αιτωλ/νίας, Ευρυτανίας, Φθιώτιδας και Φωκίδας.
Όπως είπαμε τα Κραβαροχώρια διακρίνονταν στα Άνω και Κάτω.Τα Κάτω Κραβαροχώρια αποτελούσαν τα χωριά: Στράνωμα, Δορβιτσά, Σίμου, Ποκίστα, Κολοσύρτης (Μηλιά), Λευθέριανη, Λευτοκαριά, Γρανίτσα (Ανθόφυτο), Στύλια και Βελβίτσαινα (Παλαιόπυργος).
Τα Άνω Κραβαροχώρια ήταν: τα Κρυονέρια (Κουτολίστια), η Μεγάλη Λομποτινά (Άνω Χώρα), η Μικρή Λομποτινά (Κάτω Χώρα), η Κοζίτσα (Αμπελακιώτισσα), ο Πόδος, η Χόμορη, η Περίστα, ο Πέρκος, η Καστανιά, το Νεχώρι, ο Άγιος Δημήτριος, ο Πλάτανος, η Βονόρτα (Κάτω Πλάτανος), η Σινίστα (Περδικόβρυση), η Σέλψα (Δασελάκι), η Αρτοτίβα (Αχλαδόκαμπος), η Αράχοβα, η Κλεπά, η Βετολίστα (Τερψιθέα), η Ελατσού (Ελατού), η Βοϊτσά (Ελατόβρυση), η Βετοψίστα (Αναβρυτή), ο Ασπριάς και η Αμόρανη (Καταφύγιο).