ΚΟΥΤΟΥΛΙΣΤΙΑ - ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΟΝΟΜΑ ΤΩΝ ΚΡΥΟΝΕΡΙΩΝ

Πολλές φορές μας έχει απασχολήσει το παλιό όνομα του χωριού μας Κουτουλίστια.
Οι ντόπιοι είχαν πλάσει διάφορες φανταστικές, μυθικές ερμηνείες οι οποίες είναι ανάξιες λόγου. Άλλοι ερεύνησαν επιστημονικά καταφεύγοντας σε αναζήτηση σχέσης του ονόματος με ρίζες ξένων λέξεων των λαών, που άφησαν κάποια ίχνη στον τόπο μας. Όμως, παρά την προσπάθειά τους, δεν κατάφεραν να μας δώσουν σωστή ή έστω μια ικανοποιητική απάντηση.
Εμείς με τη νέα μας προσπάθεια, δε θα φύγουμε μακριά αλλά η έρευνά μας θα γυρίζει γύρω από το χωριό μας, τους πρώτους κατοίκους και τη νεότερη εμφάνισή του σε σχέση με τα άλλα γειτονικά χωριά.
Είναι γεγονός, ότι στο χώρο του χωριού μας, δεν έχει παρατηρηθεί κάτι το αρχαίο και η εμφάνισή του αρχίζει σχεδόν στα πρώτα χρόνια της τουρκοκρατίας.
Όλοι μας παραδεχόμαστε, πως οι πρώτοι κάτοικοι είναι αυτοί που έφυγαν από το Μούστροβο Σπερχιάδας - άγνωστο για ποιο λόγο - και εγκαταστάθηκαν στα χαμηλώματα κοντά στον ποταμό Φίδαρη, μακριά από περάσματα επιδρομέων και σε περίπτωση κινδύνου, να έχουν τη δυνατότητα να καταφεύγουν μαζί με τις οικογένειές τους σε ασφαλείς κρύπτες της περιοχής।
Σ’αυτή την περιοχή, έχουμε δύο τοπικές μαρτυρίες που φανερώνουν πως οι Φράγκοι κατακτητές, που εξουσίαζαν τη νότια Ναυπακτία- το Βενέτικο, όπως το λέμε ακόμα σήμερα- εξουσίαζαν και την περιοχή, όπου κατέφυγαν οι φυγάδες του Μούστροβου. Αυτό μαρτυρούν οι λατινικής προέλευσης λέξεις: Καστέλια = οχυρό μέρος, όπως και η βρύση, όπου κάποιος κόμης ίσως περνούσε τα καλοκαίρια του, λέγεται Του Κόμη η βρύση και δροσίζει κι εμάς ακόμα και σήμερα με το δροσερό νερό της.
Προς το μέρος του χωριού, δεν υπάρχει κάποιο όνομα που να είναι κατάλοιπο κάποιων κατακτητών, εκτός από μερικά τοπωνύμια της εποχής των σλάβων.
Εδώ γεννιέται το ερώτημα: Γιατί οι πρώτοι κάτοικοι δεν εγκαταστάθηκαν στο χώρο του χωριού από την αρχή, αλλά άρχισαν να ανεβαίνουν σιγά σιγά και να κτίζουν τα σπίτια τους σε κεντρικό σημείο κοντά στις βρύσες;
Υπάρχει μια παράδοση, που λέει, πως σ’ αυτήν την περιοχή οι Μουστροβίτες κάτοικοι του Φίδαρη, έβοσκαν τα ζωντανά τους σε όλο το χώρο του σημερινού χωριού, που πνιγόταν τότε από βάτα και άλλα δέντρα και χόρτα, που τα ευνοούσαν τα νερά που διασκορπίζονταν χωρίς να φαίνονται οι πηγές τους.
Κάπου εκεί στην κορυφή όπου άρχιζαν τα βάτα, παρατήρησε ο τσοπάνος πως ο τράγος, που βγήκε μέσα από την πυκνή βλάστηση, είχε τα γένια του βρεμένα. Έτσι ανακαλύφθηκε η πρώτη πηγή, ίσως της επάνω βρύσης του χωριού, και αφού καθαρίστηκε ο τόπος, φάνηκαν και οι άλλες πηγές και τότε οι διασκορπισμένοι στα καλύβια άρχισαν να έρχονται και να κτίζουν τις νέες κατοικίες τους.
Μήπως μέσα σ’ αυτή τη ζούγκλα που έβοσκε ο τράγος κρύβεται και το παλιό όνομα του χωριού μας; Γιατί αν παρατηρήσουμε το χωριό από απέναντι, από το Ξεροβούνι, θα δούμε ότι το αγκαλιάζουν δύο βράχοι: Από το ένα μέρος ο βράχος που έχει την ονομασία Σκέμι και από το άλλο εκείνος που κατεβαίνει μέχρι πίσω από την εκκλησία του Αι-Γιώργη στο πάνω μέρος του χωριού. Ανάμεσα από τους δύο βράχους, φαίνεται πως υπήρχε μια δασωμένη πλαγιά με τις άφθονες πηγές να βγαίνουν μέσα από τα σπλάχνα της και τα νερά τους να ανταμώνουν με τα νερά του χιονιού και της βροχής.
Αυτά τα νερά κάποτε η πλαγιά δε μπόρεσε να τα κρατήσει άλλο. Τα χώματα μαλάκωσαν πολύ και κάποια μέσα γλίστρησαν προς τα κάτω κι απλώθηκαν κάνοντας τα εύφορα γιούρτια ( κήποι), που βλέπουμε σήμερα.
Έτσι από μια μεγάλη κατολίσθηση σχηματίστηκε ο χώρος του χωριού μας. Σ’ αυτό το χώρο της κατολίσθησης έφερναν τα κοπάδια τους οι παλιοί εκείνοι τσοπάνηδες και πρώτοι εκείνοι χρησιμοποίησαν το όνομα του τόπου κατολίσθηση.
Επειδή όμως συνηθίζουμε να προφέρουμε τις λέξεις όπως μας βολεύει καλύτερα, με το πέρασμα του χρόνου από κατολίσθηση έγινε κατολίσθια χωράφια και τέλος Κουτουλίστια, το όνομα του χωριού μας.
Ότι το όνομα Κουτουλίστια προέρχεται από τη λέξη κατολίσθηση, το αναφέρει πρώτος στα απομνημονεύματά του, ο ευφυέστατος και παρατηρητικότατος μακαρίτης Χαράλαμπος Μ. Λυμπέρης. Άλλωστε δεν είναι μοναδικό φαινόμενο ονομασίας από τέτοιο γεγονός. Πολλά χωριά και τοπωνύμια πήραν το όνομά τους από φυσικά φαινόμενα, όπως Καταβόθρα, Νερομάνα, Ξεροβούνι κ. ά.
Γι’ αυτό πιστεύουμε ότι η ίδια η φύση και το φυσικό φαινόμενο της κατιλίσθησης έδωσαν το όνομα στο χωριό μας Κουτουλίστια।


ΓΕΩΡΓΙΟΣ Κ ΣΤΡΑΒΟΔΗΜΟΣ
ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ